Kürt Atasözleri
Türk Atasözleri
• A - B - C - Ç - D - E - F - G - H - I - İ - K - L - M - N - O - Ö - P - R - S - Ş - T - U - Ü - V - Y - Z •
Diğer Ülke Atasözleri
Kürt Atasözleri
- Ba ji tehtê çi dibe? – Yel kayadan ne götürür?
- Ban qul be binban şil e. – Dam delikse damdibi ıslaktır.
- Bar neyê ber kerê, wê ker were ber bar. – Yük eşeğe gelmiyorsa eşek yüke gider.
- Du barane ga çıkna bı – Yağmurdan sonra öküz örtünmez.
- Baran ser bahrê dibare. – Yağmur denizin üzerine yağar.
- Barek gû dinava wîde disekine lê gotinek nasekine. – İçinde bir eşşek yükü (barek=bir at, eşek yükü) bok duruyor ama bir laf durmuyor.
- Bedewê çav kil kir, dilê xortan tev kul kir. – Güzel gözlerine sürme çekti, gençlerin gönlünü yakıp geçti.
- Behr bi devê kûçika heram nabe. – Deniz itin ağzıyla haram olmaz.
- Bela tê serê mêra. – Belâ yiğidin başına gelir.
- Berxê xelkê ji meriv re nabin beran. – Başkasının kuzusu bize koç olmaz.
- Bext nadim bi text. – Bahtı tahta değişmem.
- Bê derpê bigere, stûyê xwe li ber zalim xwar neke.- Donsuz dolaş fakat boynunu zalimlerin önünde eğme.
- Bi desta berda bı lınga bıdû gerya. – Elini bıraktı, ayağı ile ardına düştü.
- Bi dınyê bışêwır bı aqlê xwe bık. – Dünyaya danış, aklına göre yap.
- Bi pirsê mirov diçe mala xwedê. – Sorma ile insan Allah’ın evine kadar gider.
- Bi xweziya dest nagije baqê keziya. – Keşke ile eller saç örgüsü demetine yetişmez.
- Bi dinyê bişêwir bi aqlê xwe bik. – Dünyaya danış, aklına göre yap.
- Bira avis be kengi dizê bila bizê. – Gebe olsun da ne zaman doğurursa doğursun.
- Bira ciwangê rokê bim, ne çêleka sed rojê bim. – Bir günün boğası olayım, yüz günün ineği olmayayım.
- Bira dilê min bi dil be bila tûrê kirasê mû li min be. – Gönlüm hoş olsun da varsın giysim kıldan olsun.
- Bira hespê çê be bila bê nal be. – İyi at olsun da varsın nalı olmasın.
- Bira miradê me hebe bila ji kevir be.. – Muradımız olsun da, ister taştan olsun.
- Bira rû bêşe zik neêşe. – Yüz acısın, karın ağrımasın.
- Bira şêrê rokê be, ne roviyê salekê be. – Bir günlük aslan ol, bir yıllık tilki olma.
- Birîna li hewalen,qaliştekê zinaran. – Arkadaşın yarası, kaya yarığı gibidir.
- Birindar bi birina xwe zane. – Yaralı yarasını bilir.
- Bişuxle weke mêra, bûxe weke şêra. – Adam gibi çalış, aslan gibi ye.
- Bûk li ser hespê ye, kes nizane nasîbê kê ye. – Gelin atın üzeride gelir. Ancak kime kısmet olacağını kimse bilmez.
- Carna mirov ji yarê diya xwere dibê bavo. – Gün olur insan anasının dostuna baba der.
- Çavê derigırtiya lı ê derivekıryaye. – Kapısı kapalı olanın gözü kapısı açık olandadır.
- Çela ku morev ji hewalê xwe re bi kohle rojekî bi xwe dikevê. – Arkadaşına kazdığın kuyu bir gün kendın düşersin.
- Çêlekê mara bê jahr nabin. – Yılanın yavrusu zehirsiz olmaz.
- Çira ji koran re def ji keran re bêfêde ye. – Çıranın köre, davulun sağıra yararı yoktur.
- Çû dermanê mizê gû lê esiri. – Sidik ilacına gitti kabız oldu.
- Digo mirî miriyê min e ez zanim çi gorî gore. – Ölü benim ölüm. Ne olduğunu ben bilirim.
- Dara xweziya şin nabe. – Keşkenin ağacı yeşermez.
- Darê ji binî nebır. – Ağacı kökünden kesme.
- Dema mirov got “heq” çem disekine, av diçike. – İnsan “hak” dediği zaman; ırmak durur, su kesilir.
- Derew dijminê Xwedê ye – Yalan Allah’ın düşmanıdır.
- Derdê dilekî, jî barê deh mîlan girantir e. – Gönüldeki bir dert sırtladığın on yükten ağırdır.
- Derdê feqîran nan e, derdê axa, kêf û dîlan e. – Fakirler ekmek derdindeler, Ağa ise; keyif ve şenlik derdindedir.
- Deriyê xerata bi benda girêdayî ye. – Marangozun kapısı bağlanmış ipten olur.
- Deriyê xwe bigir(e) ciranê xwe diz dernex(e). – Kapını kapa, komşunu hırsız çıkarma.
- Destê dî qilêr li ser zik ê têr. – Kir gören el tok karnın üstündedir.
- Deste xwarinê dirêje. – Yemeğe uzanan el uzundur.
- Destikê bivir ne ji darê be dar nakeve. – Baltanın sapı ağaçtan olmazsa ağaç devrilmez.
- Dev dixwe rû fedî dike. – Ağız yer, yüz utanır.
- Devê rovî ne geha hersim go çi tirş e. – Tilki, yiyemediği üzüm için ‘zaten ekşiymiş’ der.
- Devsa şêra roviya, kirine gera meran. – Tilki aslanın makamına geçti her tarafı darmadağan etti.
- Dêhn ne dêhnın; ê jı wan bawer dıkın dêhnın. – Deliler deli değil, onlara inananlar delidir.
- Dê û dotê şerkırın, bêaqıla bawer kırın. – Ana kız kavga ettiler, akılsızlar inandı.
- Dıbêjın tu lı rê qede û bele lı rê. – Derler ki sen yola çıkınca kaza bela birlikte yola çıkar.
- Dıkana Bekıro; du qalıb sabûn û çar torbe xwê. – Bekir’in dükkanı; iki kalıp sabun, dört torba tuz.
- Dıl, ne sifre ye ku mirov ber hemuyan veke. – Yürek sofra mı ki insan herkesin önünde açsın.
- Dılê şıwan bıxwaze kare, jı nêri şir derxe. – Çobanın gönlü isterse tekeden süt çıkarır.
- Dılê tırsonek sênga gewr nabine. – Korkak yürekli ak göğsü göremez.
- Dilê tırsonek timî dikute. – Korkak birinin kalbi hep çarpar.
- Dılé yekê ket kevireki´ heft salan bi xwe re gerand. – Bir kadinin gönlü bir tasa düstü, yedi yil birlikte dolastirdi.
- Dınya guleke, bêhn bıke û bıde hevalê xwe. – Dünya bir güldür, kokla ve arkadaşına ver.
- Dınya lı dınyê; çavê gur lı mihê. – Dünya dünya oldukça, kurdun gözü koyundadır.
- Dıza jı dıza dızi, ardu asiman lerızi. – Hırsız hırsızdan çaldı, yer gök titredi.
- Di nava her gunehekî de, rêyek ku diçe kufrê heye. – Her bir günah içinde küfre gidecek bir yol var.
- Dit ezım nedit dızım. veya Di sa ezım nedisa dızım. – Gördüyse benim, görmediyse hırsızım.
- Dûjmınê te gêrıkek be ji disa hesabê xwe bıke. – Düşmanın bir karınca bile olsa hasabını yap.
- Dûr bi nure. – Uzak nurludur.
- Em dibejin bavê me ji birçiyan di mire,ew dîbe hûn çîma birinç ki wi çenakin. – biz diyoruz babmız açlıktan ölüyor,o diyor niye ona bir pilav yapmadınız.
- Eqlé sıvık, baré gıran e – Aklı hafif olanın yükü ağır olur
- Erd bırınc be, av rûn be. – Yer pirinç olsun,su yağ olsun
- Eyarê bênamûsa fırehe. – Namussuzun postu geniş olur.
- Ez çı dıbêjım bılûra mı çı dıbêje. – Benim dediğim ne kavalımın dediği ne.
- Ez hêdi dımeşım bela dıghê mı, ez zû dımeşımez Bela Dıgheme.. – Yavaş gittiğimde bela beni bulur.Hızlı gittiğimde ise ben belayı bulurum.
- Ê dızya hıngıv bıke wê mêş pêvedın. – Bal çalanın arı peşine verir.
- Ê jınê berde lı paniyê nanêre. – Kariyi bosayan ardindan bakmaz.
- Ê ku bi ya mezinan neke, jovan dibe. – Büyüklerin dediğini yapmayan pişman olur
- Ê ne dı şerde be şêre. – Kavgada olmayan aslan kesilir.
- Ê rabe cihê wi, ê bımre jina wi dımine.. Kalkarsa yatağı kalır, ölürse karısı kalır.
- Êş hat Şam’ê, ecelhati mırın. – Bulasici hastalik Sam’dan geldi, eceli gelenler öldü.
- Fala qereçiya lıhev derdıkeve. – Çingenenin falı birdir, atar tutturur.
- Feqir çûn xwe dalıqinın ditın ku dewlemend lı ba dıbın. – Fakir kendini asmaya gitti, zenginlerin ipte sallandıklarını gördü.
- Galgala ket nav dev û dırana, wê bıgere lı bajar û şarıstana. – Ağız ve dişerin arasına düşen söz, kentleri memleketleri dolaşır.
- Gihayê hewşé tehl e. – Evin avlusunun otu acıdır.
- Go keç birin ha deşta mûşe ha pişta dergûşe. – Kız yuvadan uçtuktan sonra; ha beşiğimin yanında, ha muş’ta ne fark eder ki.
- Golıkék, navé naxireke pîs dike. – Bir buzağı bir inek sürüsünün adını kirletir.
- Gotın zirar e, kirin kar e. – Söylemek zarardır, yapmak kâr.
- Gotın: Bavê te sıwara wi kuşt an peyan?”, “Goti: Pışti kü kuştin, çi siyar û çi peya”. – Dedi: Babanı süvariler mi yoksa yayalar mı öldürdü?”, “Dedi: Öldürüldükten sonra ha süvari, ha yaya, ne fark eder.”
- Gotina rast bi mirov ne xweş tê. – Doğru söz insana hoş gelmez.
- Gotınên pêşya, wek neqşê keviran e. – Atasözleri taşlardaki nakışlar gibidir
- Gotna rast bı mırov ne xweş tê. – Doğru söz insana hoş gelmez.
- Gul ew gul bû baran ji lê hat şıl bû. – Gül o güldü, yağmur yağdı ıslandı.
- Gur dikujin qijak dıxun. – Kurt öldürür, karga yer.
- Gurê, ku dıjminî min nîn e, bila hezar salî bijî. – Bana düşman olmayan kurt bin yıl yaşasın.
- Ha cıgara ber bayé ha gayina nav kayé. – Ha rüzgara karşı içilen sigara, ha samanlıkta yapılan sevişme.
- Ha kevır lı cer ket ha cer lı kevır ket. – Ha taş testiye değmiş ha testi taşa.
- Hechecikê sılava lı hecêk. – Ey kırlangıç hacca selam söyle.
- Heft cara li male xwe bi gera, payda gunehe xalke hilena. – Evini yedi kere aramadıkça, birilerinin günahını alma.
- Heft Sâlâ çû sêferî disa hât kêrı berı.-Yedi sene sefere gitti geldi gene eski eşek.
- Hékıra hémekı,hékıri témekı.- Alışmışları(yüzsüzleri) alıştırma,alıştırdığını tok etme.
- Hemı çêlek tên dotın, hemi gotın nayên gotın. – Her inek sağılır, her söz söylenmez.
- Hem jı dêrê bû hem ji jı mızgeftê. – Hem kiliseden oldu hem de camiden.
- Hem serê xwe dışkine hem ji xercê xwe dıde. – Hem başını kırdırıyor, hem de vergisini ödüyor.
- Here mıletan, bıgre adetan. – Uluslara git, gelenekler öğren.
- Her dar siyê ji koka xwe re nake. – Her ağaç kendi köküne gölge yapmaz
- Her giha lı ser koka xwe şin tê. – Her ot kendi kökü üzerinde yeşerir.
- Her kezizerek sımbêlsorek lı hımbere. – Her sarı örgülünün yanıbaşında bir kaytan bıyıklı vardır.
- Her tışt jı zıravi mırov jı stûri dıqete. – Her şey incelikten, insan kabalıktan kopar.
- Here ba wî însanî go te bi girîne, te ne kenenê – Berabeken devamlı güldüğün insanın yanında olmaktansa, yanında bazen de ağladığın insanın yanında ol.
- Here mıletan, bıgre adetan.
- Hetta mı xwe naskır amre xwe xelas kır. – Kendimi tanıyıncaya kadar ömrümü bitirdim.
- Hevalê bêje “heval heval” mede dû. – “Arkadaş arkadaş” diyen arkadaşın ardından gitme.
- Heyfa cıwaniyê piri lı pêye. – Yazık gençliğe, yaşlılık ardından geliyor.
- Heywana tu bıgerini wê erzan bıbe. – Gezdirdiğin hayvan ucuz olur.
- Hêdi dimeşim bela dighê mi, zû dimeşim ez dıghêm bela. – Yavaş yürüyorum, bela bana yetişiyor; hızlı yürüyorum, ben belaya yetişiyorum.
- Hın dıkın hın dıxwun. – Kimi yapar kimi yer.
- Hıngıvê debeye dı eyarê küçıkdaye. – Süzme baldır ama it postu içindedir.
- Hûrık hûrık dagır tûrık. – Ufak ufak doldur dağarcığını.
- Hêkıra he meki,te hekır deng meki- Alışmışları alıştırma,alıştırdınmı da ses etme.
- işé xwe bıke bı esas, bıla dılé te neke taswas. İşini sağlam yap, içine (kalbine) vesvese girmesin.
- eyba reş, fedya gran. Kara ayıplan, ağır utan
- Jı be kesî gota nehrî,go keso. – Kimsesizlikten tekeyi bile adamdan saydı.
- Jı evindarekî pirs kırın; “Tu ji bo çi digirî?” Got; “Ji bo kenê dawiyê.” – Aşık birine sormuşlar; “Neden ağlıyorsun? demiş ki; “Sonraki gülüşler için.”
- Jı her hesinî şûr çênabin. – Her demirden kılıç yapılamaz(olmaz)
- Jı hırçkê du eyar dernayê. – Bir ayıdan iki post çıkmaz.
- Jı pıra pır dıçe jı hındıka hındık. – Çoktan çok gider, azdan az.
- Jı rovi fenektır tune jı eyarê wi pırtır tune. – Tilkiden kurnaz yoktur, derisinden de çok yoktur.
- Jı qantır re gotin ‘bavête kîye?’ got xalêmi hespe!. – Katıra ‘baban kim?’ demişler, dayım attır! demiş.
- Jı xelkêre masigıro jı xwere kwêsigıro. – Elaleme balıkçı kendine kaplumbağacı
- Jın kelehe mêr gırtiye. – Kadın kaledir erkek tutsaktır.
- Jına ne delal, çavê mirov dıêşine, jına delal dılê mirov dıêşine. -Çirkin kadın göz ağrıtır, güzel kadın gönül ağrıtır.
- Jıné rınd u meré bihiş belayé seré gunde. – Güzel kadın ile akıllı erkek köyün başına beladır.
- Jijo destê xwe, ser çelike xwere birîya û gotîya:çika şahîka. – kirpi yavrusunu, “ne güzel yumuşacık” diye okşarmış.
- Jiyana rojekîye bi rûmet, ji jiyana salaye bi koletî çêtire. – Bir günlük onurlu yaşam, yıllarca boyun eğip kölece yaşamaktan iyidir*
- Kanya ku tu avê jê vexwi kevra navêjyê. – Su içtiğin kaynaga taş atma.
- Karê ne ji mire bayê wê di ser mire. – Benim olmayan isin yeli üzerimden geçsin.
- Keça gan nîsandayê didan. – Kızın gönlü varsa gülümser.
- Keçkê bêbav çiyayê bêav. – Babasız kız susuz dağ gibidir.
- Keda helal dibe mû naqete, keda haram bibe weris ji diqete. – Helal ekmek kil olsa kopmaz, haram ekmek halat da olsa kopar.
- Ker ji kera çedibin. – Eşekten, eşek doğar.
- Kerêmın çu seferê , hat seferê, dîsa kerê berêye.- eşegim gitti sefere(yolculuga)geri geldiginde hala aynı eşekti.
- Kerê mıri ji gur natırse. – Ölmüş eşek kurttan korkmaz.
- Kere reş xwe spi dıbine.- Kara eşek kendini ak görür
- Kes nakeve gora kesi. – Kimse kimsenin mezarına girmez.
- Kevir çiqasî jî di avê de bimîne, dîsa nerm nabe. – Taş ne kadar suda kalsa da, yine de yumuşamaz.
- Kıhêl dı bin mêrxasan de dıbezın. – Küheylan at, yiğidin haslarının altında koşar.
- Kırinek ji hezar gotinan çêtir e. – Bir eylem, binlerce söyleyişten iyidir.
- Ki tî be nan u av,Ki têrbe dîl’da yâr dîxwaze. – Aç olan aş, tok olan aşk ister.
- Ku agir bi çiyê ket ter û hişk tev dişewitin. – Bir dağa ateş düşerse, kuru ile taze beraber yanar.
- Ku kela şorbê çû, buhayê heskê pere nake. – Çorba taşarsa kepçenin degeri para etmez.
- Ku te gırt bermede, ku te berda bı dû nekeve. – Tuttunsa birakma, bıraktınsa ardına düşme.
- Kûçık bi kurman namirin – Köpekler kurttan (böcek kurt) ölmez.
- Kûçık bi quşandiné nabe tajî. – Köpek tüy kırpma ile tazı olmaz.
- Kûçık ji kê bitirse bi wi ali direye. – Köpek korktuğu yana havlar.
- Kumê rasta tim qetyayiye. – Doğru kişinin külahı hep yırtıktır.
- Kurmê şiri, heta piri. – Ana sütündeki kurt ölüme kadar.
- Lê kaliyê lê koriyê; mirin çêtireji feqiriyê. – Ah yaşlılık, ah körlük; ölüm yoksulluktan iyidir.
- Lı diné metırse, lı dinıké bıtırsın. – Deliden değil, salaktan kork.
- Li bejnê neri bi zêra kirî, laçek rakir kertkê guri. – Boyuna posuna baktı altınla aldı, örtüsünü kaldırdı kel çıktı.
- Li kerê mirî digere ku nala jêke. – Ölmüş eşek arıyor ki nalını kopara.
- Mala me li çoyê meye; çoyê me li ser milê meye. – Evimiz sopamızda, sopamız omzumuzun üstündedir.
- Mala mêran kaniya zêran. – Yiğitlerin evi, altın çeşmesidir.
- Malê axê diçe canê xulêm dêse. – Ağanın malı gider, uşağın canı yanar.
- Malê çamêrki û xesiski wek hev dire. – Cömerdin malıyla cimrinin malı aynı oranda harcanır.
- Malkê ji gund bar kir, re ferah bû. – Köyden bir aile göçtü, köy rahatladı.
- Mal li ser malê nabe. – Ev üstünde ev olmaz.
- Mal mala teye lê bi alyê firaxa nere. – Ev evindir ancak mutfak tarafına gitme.
- Me go lexe te kuşt. Vur dedik öldürdün
- Meger li newala nebin xeyala. – Vadilerde dolaşma, kabus görme.
- Mêvan ji mêvan ne xweşe,xwediyê malê ji herdûya ne xweşe. – Misafir üzerine gelen ikinci bir misafiri sevmez, ev sahibi ise ikisini de sevmez.
- Mer meran dıkujin,ew ura dışwe. – Yiğidi yiğide kırdırıyorlar, sen oturmuş işkembe yıkıyorsun.
- Mêr ketina quara, jin di çûna hawara. – Erkekler korkudan pustu, kadınlar yardıma koştu.
- Mêrê qels du cara şer dixwaze. – Güçsüz adam iki kez kavga ister.
- Mêrikî li hespé xelkê timî peya ye. – Başkasının atına binek adam her daim yayadır.
- Mı pis avet, rast ket. – Kötü attım, isabet etti.
- Mırî venagere bi girî. – Ölü, ağlamayla geri dönmez.
- Mırın mırıne xırexır çiye? – Ölüm ölümdür, hırıltı nedir?
- Mırişk çav batê kir qulê xwe katand. – Tavuk,kaza özenip suya girince boğuldu.
- Mırişka bıgere wê lingê wê bi zelq be. – Gezen tavuğun ayağında pislik olur.
- Mirazê mın dıl be, ber seriyê mın kevır be. – Gönlümün muradı olsun, yastığım taştan olsun.
- Mirov ji keré hevala zu peya dibe. – İnsan arkadaşının eşeginden çabuk iner.
- Mirov pîr dıbe, dıl pîr nabe. – İnsan yaşlanır, gönül yaşlanmaz.
- Mirov xwe bi destê xwe ne xurine xura mirov naskê. – İnsan kendini kendi eliyle kaşımazsa kaşıntısı geçmez.
- Mala pır jına xırabu jı bına- Evde çok kadın (hanım; Örnek: gelin, kayın valide vs.) varsa o evin düzeni kökten bozulur.
- Nabêjin kê kir; dibêjin kê got. – Kim yaptı demezler, kim söyledi derler.
- Nan û pivaz hebe nexwesi çavresiye. – Ekmek ve soğan olursa hastalık çekememezliktir.
- Nanê xwe bide nanpêja, bila nanekî te zêde biçe. – Bir ekmeğin fazla gitse de, ekmeğini usta ekmek pişiricisine ver.
- Navê gur derketiye; rovi dinya xera kir. – Kurdun adı çıkmış; tilki dünyayı yıktı.
- Ne dujminê xeraba bin; dujminê xerabiyê bin. – Kötülerin düşmanı değil kötülüğün düşmanı olun.
- Ne fene, ev çi dar û bene? – Tuzak değilse, bu ne değnek ve iptir?
- Ne sar li te tê, ne germ li te tê. – Sana da ne soğuk yarıyor, ne sıcak.
- Ne xwar ne da hevala, geni kir avêt newala. – Ne yedi ne arkadaşlara verdi, kokuttu vadilere attı.
- Nıvışta bê tışt, xwedyê xwe kust. – Ücretsiz muska sahibini öldürdü.
- Nızanın,dor dakavi bar kudo. – Sopa kimin önüne düşer, bilinmez.
- Pısık ne lı male mışk Evdırrehman’e. – Kedi evde olmayınca fare Abdurrahman kesilir.
- Pısıké malé, lı kuçıka malé natırse. – Evin kedisi, evin köpeğinden korkmaz.
- Pivaz, çı sor çı sipi. – Soğan, ha kırmızı ha beyaz.
- Pîrê bawer ne dıkır mér bıke, mér kır ija mal xeşytek düxazı – Nine inanmıyordu evlenmeye, evlendi şimdi de çocuk istiyor.
- Qantir nazê xwê sin nayê. – Katır doğurmaz, tuz yeşermez.
- Qedrê gulê çi zane; kelbes divê kerê res. – Gülün değerini ne bilir; devedikeni ister kara eşek.
- Qenciya herî mezin zanîn e. – En büyük iylilik bilgidir.
- Qûna wê qûna mirişkêye hêkê qaza dike. – Tavuktur ama kaz yumurtası yumurtluyor.
- Qûsî naxwe avrîya mesî.- Kaplumbağa balığın artığını yemez.
- Reng rengin, sor bi dengin. – Renk renktir, kırmızı ünlüdür.
- Rengan tevde di heman lezê de dihatin lewitandin. Yekamînî dane rengê spî. – Bütün renkler aynı hızda kirleniyordu. Birinciliği beyaza verdiler.
- Rêya dirêj bi gavên biçûk dest pê dike. – Uzun yol küçük adımlarla başlar.
- Rêzê êş li mal néye payîn. – Değirmen sırası evde beklenmez.
- Roja xweş bi serîda xweşe. – Güzel gün gün başlarken güzeldir.
- Rovi ne di çu kulêr, hejik jî tirîya xweve kir. – Tilki zaten deliğine zor giriyordu bir de kuyruğuna çalılık bağladı.
- Rûyê reş ne hewci teniyêye. – Kara yüze is gerekmez.
- Rohn dıkım nan deré, tir dıkım dan deré -Ayran çorbasını(mehir)sulu yaptığım zaman ekmek gider,az sulu yaptığım zaman içindeki buğday (dan) gider.
- Rıh dıbe bost düjmün nabe dost- Sakal bir karış kadar uzar, ama düşman dost olmaz.
- Serê çûka qali çenabê. – Kuş kafasından kavurma olmaz.
- Sê wêne dost hene: Nano, gano, cano. – Üç türlü dost vardir: yiyici, irz düsmani, candan dost.
- Séwa halméke,mekeve bin qalméke. – Bir parça lokma için düşme.
- Siware xalke tum payayı. – Başkasının atına binen hep yayadır.
- Simbêl bi pisika ji heye. – Bıyıkk kedide de vardır.
- Seb û sekir çûn Diyarbekir, sekir rûnist deng nekir, seb rabû pesnê xwe kir. – Sap ile şeker Diyarbakir’a gittiler, şeker sustu oturdu, sap kalktı kendini övdü.
- Şahdê rovi terya wiye. – Tilkinin tanığı kuyruğudur.
- Şam dura ma mişar jî dura. – Hadi Şam uzak, hendek te mi uzak
- Şam şekira welat şêrintira. – Şam şekerdir ama vatan daha tatlıdır.
- Şerê sıbé ji xêra êvarê çêtire. – Sabahın kavgası akşamın hayrından iyidir.
- Şerm, şerefa jina ye.- Haya, kadının şerefidir.
- Şér dımre navéwi, çélek dımre postéwi dımine.- Aslan ölünce adı, inek ölünce postu kalır.
- Şêr şêre. çi jıne çi mêre.- Aslan aslandır, dişisi erkeği fark etmez.
- Şeva reş keleha mêraye. – Kara gece yiğidin kalesidir..
- Şûşa dıl ku şkest nacebıre. – Gönül camı bir kırılırsa artık birbirine yapışmaz.
- Şıkefta sed pez heryê wê sed û yek pez ji heryê. – Yüz koyunun sığdığı yere yüzbir koyun da sığar.
- Şûr kalanê xwe nabıre. – Kılıç kınını kesmez.
- Ta bi ta dibe rih. – Kil be kil sakal olur.
- Taji bi zorê nare nêçirê. – Tazı zorla ava gitmez.
- Te cat,Xudé ra murat. – Senden çaba, Allahtan murat.
- Teyrê ku gost dixwun nikilxwarin. – Et yiyen kartallar eğri gagalı olur.
- Tıfkırıne bake bake gotiye ruyem ava bahre şil nabe tıf te şıl be – Tükürmüşler kurbağaya kurbağa demiş: Benim yüzüm denizden ıslanmıyor, tükürüğünden ıslanacak.
- Timayi birakuje. – Tamah, kardeş öldürendir.
- Tışte belaş weke laş. – Beleş, leş gibidir.
- Tırs ne kêmasî ye, netirsîn zêdehi ye. – Korku eksiklik değildir, korkmamak fazlalıktır.
- Tırsa gur ji baranê heba wê ji xwere kulavek çêkra. – Kurdun yağmurdan korkusu olsaydı kendine bir aba yapardı.
- Tu bi hiriba tê li nav keri ba. – Yapağılı olsaydın sürü arasında olurdun.
- Tu cehnemê nebini buhust bi te xwes nabe. – Cehennemi görmezsen cennet sana tatlı olmaz.
- Tu çi têxi kewarê wê ew bê xwarê. – Dolaba ne koyarsan onu alırsın.
- Tû paz ne dîtîya ma pişkul jî ne dîtîya. – Hadi sürüyü görmedin, boklarını da mı görmedin.
- Tû Meriyi Tû İnsani. – Sen Adamsın, sen insansın.
- War ew ware lê bihar ne ew bihare. – Yer aynı yer ama bahar aynı bahar değildir.
- Wek tirya kere; ne kin dibin ne direj. – Eşeğin kuyruğu gibi, ne uzuyor ne kısalıyor.
- Wê ev hevira hin gelek avê hiline. – Bu hamur daha çok su kaldırır.
- Xeber çekê jinêye. – Kızarak ve bağırarak laf söylemek kadının silahıdır.
- Xem neke kes nîzane, tu dî navxweda çî dîbeşérî. – Merak etme, kimse bilemez içinde ne gizlediğini.
- Xeta xwar ji gayê pire. – Eğri çizgi yaşlı öküzdendir.
- Xilt çiqas axê bikole bi serê xwe dadike. – Köstebek ne kadar toprağı kazarsa başına döker.
- Xezalê baztir nîne, jî nesîbê xwe pêda na xwê. – Ceylandan daha atiği yoktur ancak o bile nasibinden öteye geçemez.
- Xudé hebe,kes tunebe. – Allah olsun, kimse olmasın.
- Xudé noka dıde evé bé dıdan. – Allah nohutu dişsize verir.
- Xudê ji yekire xera bike diranê wi di pelûlê de diskê. – Allah birisinin işini bozarsa dişi sütlaçta kırılır.
- Xwedîye fıse xwe dihise. – Osuruğun kokusunu ilk yapan duyar.*
- Xwediye xêra, dibe rebené-evdalé ber dera. – Hayır sahibi, kapı önü garibanına döner.
- Xwestek û kodik bi sûnde? – Dilencilik ve utangaçlık olmaz.
- Xweş dibe cihe xençera, xweş nabê cihe xebera. – Hançer yarası bile iyileşir ama gönül yarası iyileşmez.
- Ya herro,ya merro. – Ya gidersin, ya ölürsün.
- Ya nare as, ya ji dire asvan dikuje. – Ya değirmene gitmiyor ya da gidip değirmenciyi öldürüyor.
- Yarê diya mi yek ba minê bi dendikê bihiva bi xwedi bikra. – Anamın dostu bir tane olsaydı onu bademiçiyle beslerdim.
- Yêk ku nefsa xwe islah nekiriye, nikare yekî din islah bike. – Nefsini ıslah etmeyen, başkasını ıslah edemez.
- Yek ta nabe, du ta tê ranabe. – Bir iplik olmuyor, iki iplik geçmiyor.
- Zıkê zaroka kirve lê zimanê wan nagere. – Çocuklarin karınları söz doludur ama dilleri dönmez.
- Zılam kahnîya pîrek birka, go birk şikestî bê av xwe têda na girê. – Erkek bir kaynaksa kadın bir havuzdur, havuz çatlaksa kaynaktan gelen su birikmez.
- Zimanê dirêj darkukê serê xwedyê xwe ye. – Uzun dil sahibinin başına agaçkakandır.
- Zor gêzerê radıke. – Zor, havucu kökünden çıkarır.
- Zıkê xwe hî neke dı nana bejna xwe hî dı fistana e ser te be salu zamana – Karnını 2 ekmeğe alıştırma endamını 2 fistana alıştırma elbet bir gün yokluğunu da görürsün.
Kucik it demek değildir. Köpektir yanlış yazmıssınız
Teri teri mezedike reş dibe. Üzüm üzüme bakar kararır.