Kürt Atasözleri

Kürt Atasözleri

Türk Atasözleri
• A - B - C - Ç - D - E - F - G - H - I - İ - K - L - M - N - O - Ö - P - R - S - Ş - T - U - Ü - V - Y - Z •
Diğer Ülke Atasözleri

Kürt Atasözleri

• Ba ji tehtê çi dibe? – Yel kayadan ne götürür?

• Ban qul be binban şil e. – Dam delikse damdibi ıslaktır.

• Bar neyê ber kerê, wê ker were ber bar. – Yük eşeğe gelmiyorsa eşek yüke gider.

• Du barane ga çıkna bı – Yağmurdan sonra öküz örtünmez.

• Baran ser bahrê dibare. – Yağmur denizin üzerine yağar.

• Barek gû dinava wîde disekine lê gotinek nasekine. – İçinde bir eşşek yükü (barek=bir at, eşek yükü) bok duruyor ama bir laf durmuyor.

• Bedewê çav kil kir, dilê xortan tev kul kir. – Güzel gözlerine sürme çekti, gençlerin gönlünü yakıp geçti.

• Behr bi devê kûçika heram nabe. – Deniz itin ağzıyla haram olmaz.

• Bela tê serê mêra. – Belâ yiğidin başına gelir.

• Berxê xelkê ji meriv re nabin beran. – Başkasının kuzusu bize koç olmaz.

• Bext nadim bi text. – Bahtı tahta değişmem.

• Bê derpê bigere, stûyê xwe li ber zalim xwar neke.- Donsuz dolaş fakat boynunu zalimlerin önünde eğme.

• Bi desta berda bı lınga bıdû gerya. – Elini bıraktı, ayağı ile ardına düştü.

• Bi dınyê bışêwır bı aqlê xwe bık. – Dünyaya danış, aklına göre yap.

• Bi pirsê mirov diçe mala xwedê. – Sorma ile insan Allah’ın evine kadar gider.

• Bi xweziya dest nagije baqê keziya. – Keşke ile eller saç örgüsü demetine yetişmez.

• Bi dinyê bişêwir bi aqlê xwe bik. – Dünyaya danış, aklına göre yap.

• Bira avis be kengi dizê bila bizê. – Gebe olsun da ne zaman doğurursa doğursun.

• Bira ciwangê rokê bim, ne çêleka sed rojê bim. – Bir günün boğası olayım, yüz günün ineği olmayayım.

• Bira dilê min bi dil be bila tûrê kirasê mû li min be. – Gönlüm hoş olsun da varsın giysim kıldan olsun.

• Bira hespê çê be bila bê nal be. – İyi at olsun da varsın nalı olmasın.

• Bira miradê me hebe bila ji kevir be.. – Muradımız olsun da, ister taştan olsun.

• Bira rû bêşe zik neêşe. – Yüz acısın, karın ağrımasın.

• Bira şêrê rokê be, ne roviyê salekê be. – Bir günlük aslan ol, bir yıllık tilki olma.

• Birîna li hewalen,qaliştekê zinaran. – Arkadaşın yarası, kaya yarığı gibidir.

• Birindar bi birina xwe zane. – Yaralı yarasını bilir.

• Bişuxle weke mêra, bûxe weke şêra. – Adam gibi çalış, aslan gibi ye.

• Bûk li ser hespê ye, kes nizane nasîbê kê ye. – Gelin atın üzeride gelir. Ancak kime kısmet olacağını kimse bilmez.

• Carna mirov ji yarê diya xwere dibê bavo. – Gün olur insan anasının dostuna baba der.

• Çavê derigırtiya lı ê derivekıryaye. – Kapısı kapalı olanın gözü kapısı açık olandadır.

• Çela ku morev ji hewalê xwe re bi kohle rojekî bi xwe dikevê. – Arkadaşına kazdığın kuyu bir gün kendın düşersin.

• Çêlekê mara bê jahr nabin. – Yılanın yavrusu zehirsiz olmaz.

• Çira ji koran re def ji keran re bêfêde ye. – Çıranın köre, davulun sağıra yararı yoktur.

• Çû dermanê mizê gû lê esiri. – Sidik ilacına gitti kabız oldu.

• Digo mirî miriyê min e ez zanim çi gorî gore. – Ölü benim ölüm. Ne olduğunu ben bilirim.

• Dara xweziya şin nabe. – Keşkenin ağacı yeşermez.

• Darê ji binî nebır. – Ağacı kökünden kesme.

• Dema mirov got “heq” çem disekine, av diçike. – İnsan “hak” dediği zaman; ırmak durur, su kesilir.

• Derew dijminê Xwedê ye – Yalan Allah’ın düşmanıdır.

• Derdê dilekî, jî barê deh mîlan girantir e. – Gönüldeki bir dert sırtladığın on yükten ağırdır.

• Derdê feqîran nan e, derdê axa, kêf û dîlan e. – Fakirler ekmek derdindeler, Ağa ise; keyif ve şenlik derdindedir.

• Deriyê xerata bi benda girêdayî ye. – Marangozun kapısı bağlanmış ipten olur.

• Deriyê xwe bigir(e) ciranê xwe diz dernex(e). – Kapını kapa, komşunu hırsız çıkarma.

• Destê dî qilêr li ser zik ê têr. – Kir gören el tok karnın üstündedir.

• Deste xwarinê dirêje. – Yemeğe uzanan el uzundur.

• Destikê bivir ne ji darê be dar nakeve. – Baltanın sapı ağaçtan olmazsa ağaç devrilmez.

• Dev dixwe rû fedî dike. – Ağız yer, yüz utanır.

• Devê rovî ne geha hersim go çi tirş e. – Tilki, yiyemediği üzüm için ‘zaten ekşiymiş’ der.

• Devsa şêra roviya, kirine gera meran. – Tilki aslanın makamına geçti her tarafı darmadağan etti.

• Dêhn ne dêhnın; ê jı wan bawer dıkın dêhnın. – Deliler deli değil, onlara inananlar delidir.

• Dê û dotê şerkırın, bêaqıla bawer kırın. – Ana kız kavga ettiler, akılsızlar inandı.

• Dıbêjın tu lı rê qede û bele lı rê. – Derler ki sen yola çıkınca kaza bela birlikte yola çıkar.

• Dıkana Bekıro; du qalıb sabûn û çar torbe xwê. – Bekir’in dükkanı; iki kalıp sabun, dört torba tuz.

• Dıl, ne sifre ye ku mirov ber hemuyan veke. – Yürek sofra mı ki insan herkesin önünde açsın.

• Dılê şıwan bıxwaze kare, jı nêri şir derxe. – Çobanın gönlü isterse tekeden süt çıkarır.

• Dılê tırsonek sênga gewr nabine. – Korkak yürekli ak göğsü göremez.

• Dilê tırsonek timî dikute. – Korkak birinin kalbi hep çarpar.

• Dılé yekê ket kevireki´ heft salan bi xwe re gerand. – Bir kadinin gönlü bir tasa düstü, yedi yil birlikte dolastirdi.

• Dınya guleke, bêhn bıke û bıde hevalê xwe. – Dünya bir güldür, kokla ve arkadaşına ver.

• Dınya lı dınyê; çavê gur lı mihê. – Dünya dünya oldukça, kurdun gözü koyundadır.

• Dıza jı dıza dızi, ardu asiman lerızi. – Hırsız hırsızdan çaldı, yer gök titredi.

• Di nava her gunehekî de, rêyek ku diçe kufrê heye. – Her bir günah içinde küfre gidecek bir yol var.

• Dit ezım nedit dızım. veya Di sa ezım nedisa dızım. – Gördüyse benim, görmediyse hırsızım.

• Dûjmınê te gêrıkek be ji disa hesabê xwe bıke. – Düşmanın bir karınca bile olsa hasabını yap.

• Dûr bi nure. – Uzak nurludur.

• Em dibejin bavê me ji birçiyan di mire,ew dîbe hûn çîma birinç ki wi çenakin. – biz diyoruz babmız açlıktan ölüyor,o diyor niye ona bir pilav yapmadınız.

• Eqlé sıvık, baré gıran e – Aklı hafif olanın yükü ağır olur

• Erd bırınc be, av rûn be. – Yer pirinç olsun,su yağ olsun

• Eyarê bênamûsa fırehe. – Namussuzun postu geniş olur.

• Ez çı dıbêjım bılûra mı çı dıbêje. – Benim dediğim ne kavalımın dediği ne.

• Ez hêdi dımeşım bela dıghê mı, ez zû dımeşımez Bela Dıgheme.. – Yavaş gittiğimde bela beni bulur.Hızlı gittiğimde ise ben belayı bulurum.

• Ê dızya hıngıv bıke wê mêş pêvedın. – Bal çalanın arı peşine verir.

• Ê jınê berde lı paniyê nanêre. – Kariyi bosayan ardindan bakmaz.

• Ê ku bi ya mezinan neke, jovan dibe. – Büyüklerin dediğini yapmayan pişman olur

• Ê ne dı şerde be şêre. – Kavgada olmayan aslan kesilir.

• Ê rabe cihê wi, ê bımre jina wi dımine.. Kalkarsa yatağı kalır, ölürse karısı kalır.

• Êş hat Şam’ê, ecelhati mırın. – Bulasici hastalik Sam’dan geldi, eceli gelenler öldü.

• Fala qereçiya lıhev derdıkeve. – Çingenenin falı birdir, atar tutturur.

• Feqir çûn xwe dalıqinın ditın ku dewlemend lı ba dıbın. – Fakir kendini asmaya gitti, zenginlerin ipte sallandıklarını gördü.

• Galgala ket nav dev û dırana, wê bıgere lı bajar û şarıstana. – Ağız ve dişerin arasına düşen söz, kentleri memleketleri dolaşır.

• Gihayê hewşé tehl e. – Evin avlusunun otu acıdır.

• Go keç birin ha deşta mûşe ha pişta dergûşe. – Kız yuvadan uçtuktan sonra; ha beşiğimin yanında, ha muş’ta ne fark eder ki.

• Golıkék, navé naxireke pîs dike. – Bir buzağı bir inek sürüsünün adını kirletir.

• Gotın zirar e, kirin kar e. – Söylemek zarardır, yapmak kâr.

• Gotın: Bavê te sıwara wi kuşt an peyan?”, “Goti: Pışti kü kuştin, çi siyar û çi peya”. – Dedi: Babanı süvariler mi yoksa yayalar mı öldürdü?”, “Dedi: Öldürüldükten sonra ha süvari, ha yaya, ne fark eder.”

• Gotina rast bi mirov ne xweş tê. – Doğru söz insana hoş gelmez.

• Gotınên pêşya, wek neqşê keviran e. – Atasözleri taşlardaki nakışlar gibidir

• Gotna rast bı mırov ne xweş tê. – Doğru söz insana hoş gelmez.

• Gul ew gul bû baran ji lê hat şıl bû. – Gül o güldü, yağmur yağdı ıslandı.

• Gur dikujin qijak dıxun. – Kurt öldürür, karga yer.

• Gurê, ku dıjminî min nîn e, bila hezar salî bijî. – Bana düşman olmayan kurt bin yıl yaşasın.

• Ha cıgara ber bayé ha gayina nav kayé. – Ha rüzgara karşı içilen sigara, ha samanlıkta yapılan sevişme.

• Ha kevır lı cer ket ha cer lı kevır ket. – Ha taş testiye değmiş ha testi taşa.

• Hechecikê sılava lı hecêk. – Ey kırlangıç hacca selam söyle.

• Heft cara li male xwe bi gera, payda gunehe xalke hilena. – Evini yedi kere aramadıkça, birilerinin günahını alma.

• Heft Sâlâ çû sêferî disa hât kêrı berı.-Yedi sene sefere gitti geldi gene eski eşek.

• Hékıra hémekı,hékıri témekı.- Alışmışları(yüzsüzleri) alıştırma,alıştırdığını tok etme.

• Hemı çêlek tên dotın, hemi gotın nayên gotın. – Her inek sağılır, her söz söylenmez.

• Hem jı dêrê bû hem ji jı mızgeftê. – Hem kiliseden oldu hem de camiden.

• Hem serê xwe dışkine hem ji xercê xwe dıde. – Hem başını kırdırıyor, hem de vergisini ödüyor.

• Here mıletan, bıgre adetan. – Uluslara git, gelenekler öğren.

• Her dar siyê ji koka xwe re nake. – Her ağaç kendi köküne gölge yapmaz

• Her giha lı ser koka xwe şin tê. – Her ot kendi kökü üzerinde yeşerir.

• Her kezizerek sımbêlsorek lı hımbere. – Her sarı örgülünün yanıbaşında bir kaytan bıyıklı vardır.

• Her tışt jı zıravi mırov jı stûri dıqete. – Her şey incelikten, insan kabalıktan kopar.

• Here ba wî însanî go te bi girîne, te ne kenenê – Berabeken devamlı güldüğün insanın yanında olmaktansa, yanında bazen de ağladığın insanın yanında ol.

• Here mıletan, bıgre adetan.

• Hetta mı xwe naskır amre xwe xelas kır. – Kendimi tanıyıncaya kadar ömrümü bitirdim.

• Hevalê bêje “heval heval” mede dû. – “Arkadaş arkadaş” diyen arkadaşın ardından gitme.

• Heyfa cıwaniyê piri lı pêye. – Yazık gençliğe, yaşlılık ardından geliyor.

• Heywana tu bıgerini wê erzan bıbe. – Gezdirdiğin hayvan ucuz olur.

• Hêdi dimeşim bela dighê mi, zû dimeşim ez dıghêm bela. – Yavaş yürüyorum, bela bana yetişiyor; hızlı yürüyorum, ben belaya yetişiyorum.

• Hın dıkın hın dıxwun. – Kimi yapar kimi yer.

• Hıngıvê debeye dı eyarê küçıkdaye. – Süzme baldır ama it postu içindedir.

• Hûrık hûrık dagır tûrık. – Ufak ufak doldur dağarcığını.

• Hêkıra he meki,te hekır deng meki- Alışmışları alıştırma,alıştırdınmı da ses etme.

• işé xwe bıke bı esas, bıla dılé te neke taswas. İşini sağlam yap, içine (kalbine) vesvese girmesin.

• eyba reş, fedya gran. Kara ayıplan, ağır utan

• Jı be kesî gota nehrî,go keso. – Kimsesizlikten tekeyi bile adamdan saydı.

• Jı evindarekî pirs kırın; “Tu ji bo çi digirî?” Got; “Ji bo kenê dawiyê.” – Aşık birine sormuşlar; “Neden ağlıyorsun? demiş ki; “Sonraki gülüşler için.”

• Jı her hesinî şûr çênabin. – Her demirden kılıç yapılamaz(olmaz)

• Jı hırçkê du eyar dernayê. – Bir ayıdan iki post çıkmaz.

• Jı pıra pır dıçe jı hındıka hındık. – Çoktan çok gider, azdan az.

• Jı rovi fenektır tune jı eyarê wi pırtır tune. – Tilkiden kurnaz yoktur, derisinden de çok yoktur.

• Jı qantır re gotin ‘bavête kîye?’ got xalêmi hespe!. – Katıra ‘baban kim?’ demişler, dayım attır! demiş.

• Jı xelkêre masigıro jı xwere kwêsigıro. – Elaleme balıkçı kendine kaplumbağacı

• Jın kelehe mêr gırtiye. – Kadın kaledir erkek tutsaktır.

• Jına ne delal, çavê mirov dıêşine, jına delal dılê mirov dıêşine. -Çirkin kadın göz ağrıtır, güzel kadın gönül ağrıtır.

• Jıné rınd u meré bihiş belayé seré gunde. – Güzel kadın ile akıllı erkek köyün başına beladır.

• Jijo destê xwe, ser çelike xwere birîya û gotîya:çika şahîka. – kirpi yavrusunu, “ne güzel yumuşacık” diye okşarmış.

• ‎Jiyana rojekîye bi rûmet, ji jiyana salaye bi koletî çêtire. – Bir günlük onurlu yaşam, yıllarca boyun eğip kölece yaşamaktan iyidir*

• Kanya ku tu avê jê vexwi kevra navêjyê. – Su içtiğin kaynaga taş atma.

• Karê ne ji mire bayê wê di ser mire. – Benim olmayan isin yeli üzerimden geçsin.

• Keça gan nîsandayê didan. – Kızın gönlü varsa gülümser.

• Keçkê bêbav çiyayê bêav. – Babasız kız susuz dağ gibidir.

• Keda helal dibe mû naqete, keda haram bibe weris ji diqete. – Helal ekmek kil olsa kopmaz, haram ekmek halat da olsa kopar.

• Ker ji kera çedibin. – Eşekten, eşek doğar.

• Kerêmın çu seferê , hat seferê, dîsa kerê berêye.- eşegim gitti sefere(yolculuga)geri geldiginde hala aynı eşekti.

• Kerê mıri ji gur natırse. – Ölmüş eşek kurttan korkmaz.

• Kere reş xwe spi dıbine.- Kara eşek kendini ak görür

• Kes nakeve gora kesi. – Kimse kimsenin mezarına girmez.

• Kevir çiqasî jî di avê de bimîne, dîsa nerm nabe. – Taş ne kadar suda kalsa da, yine de yumuşamaz.

• Kıhêl dı bin mêrxasan de dıbezın. – Küheylan at, yiğidin haslarının altında koşar.

• Kırinek ji hezar gotinan çêtir e. – Bir eylem, binlerce söyleyişten iyidir.

• Ki tî be nan u av,Ki têrbe dîl’da yâr dîxwaze. – Aç olan aş, tok olan aşk ister.

• Ku agir bi çiyê ket ter û hişk tev dişewitin. – Bir dağa ateş düşerse, kuru ile taze beraber yanar.

• Ku kela şorbê çû, buhayê heskê pere nake. – Çorba taşarsa kepçenin degeri para etmez.

• Ku te gırt bermede, ku te berda bı dû nekeve. – Tuttunsa birakma, bıraktınsa ardına düşme.

• Kûçık bi kurman namirin – Köpekler kurttan (böcek kurt) ölmez.

• Kûçık bi quşandiné nabe tajî. – Köpek tüy kırpma ile tazı olmaz.

• Kûçık ji kê bitirse bi wi ali direye. – Köpek korktuğu yana havlar.

• Kumê rasta tim qetyayiye. – Doğru kişinin külahı hep yırtıktır.

• Kurmê şiri, heta piri. – Ana sütündeki kurt ölüme kadar.

• Lê kaliyê lê koriyê; mirin çêtireji feqiriyê. – Ah yaşlılık, ah körlük; ölüm yoksulluktan iyidir.

• Lı diné metırse, lı dinıké bıtırsın. – Deliden değil, salaktan kork.

• Li bejnê neri bi zêra kirî, laçek rakir kertkê guri. – Boyuna posuna baktı altınla aldı, örtüsünü kaldırdı kel çıktı.

• Li kerê mirî digere ku nala jêke. – Ölmüş eşek arıyor ki nalını kopara.

• Mala me li çoyê meye; çoyê me li ser milê meye. – Evimiz sopamızda, sopamız omzumuzun üstündedir.

• Mala mêran kaniya zêran. – Yiğitlerin evi, altın çeşmesidir.

• Malê axê diçe canê xulêm dêse. – Ağanın malı gider, uşağın canı yanar.

• Malê çamêrki û xesiski wek hev dire. – Cömerdin malıyla cimrinin malı aynı oranda harcanır.

• Malkê ji gund bar kir, re ferah bû. – Köyden bir aile göçtü, köy rahatladı.

• Mal li ser malê nabe. – Ev üstünde ev olmaz.

• Mal mala teye lê bi alyê firaxa nere. – Ev evindir ancak mutfak tarafına gitme.

• Me go lexe te kuşt. Vur dedik öldürdün

• Meger li newala nebin xeyala. – Vadilerde dolaşma, kabus görme.

• Mêvan ji mêvan ne xweşe,xwediyê malê ji herdûya ne xweşe. – Misafir üzerine gelen ikinci bir misafiri sevmez, ev sahibi ise ikisini de sevmez.

• Mer meran dıkujin,ew ura dışwe. – Yiğidi yiğide kırdırıyorlar, sen oturmuş işkembe yıkıyorsun.

• Mêr ketina quara, jin di çûna hawara. – Erkekler korkudan pustu, kadınlar yardıma koştu.

• Mêrê qels du cara şer dixwaze. – Güçsüz adam iki kez kavga ister.

• Mêrikî li hespé xelkê timî peya ye. – Başkasının atına binek adam her daim yayadır.

• Mı pis avet, rast ket. – Kötü attım, isabet etti.

• Mırî venagere bi girî. – Ölü, ağlamayla geri dönmez.

• Mırın mırıne xırexır çiye? – Ölüm ölümdür, hırıltı nedir?

• Mırişk çav batê kir qulê xwe katand. – Tavuk,kaza özenip suya girince boğuldu.

• Mırişka bıgere wê lingê wê bi zelq be. – Gezen tavuğun ayağında pislik olur.

• Mirazê mın dıl be, ber seriyê mın kevır be. – Gönlümün muradı olsun, yastığım taştan olsun.

• Mirov ji keré hevala zu peya dibe. – İnsan arkadaşının eşeginden çabuk iner.

• Mirov pîr dıbe, dıl pîr nabe. – İnsan yaşlanır, gönül yaşlanmaz.

• Mirov xwe bi destê xwe ne xurine xura mirov naskê. – İnsan kendini kendi eliyle kaşımazsa kaşıntısı geçmez.

• Mala pır jına xırabu jı bına- Evde çok kadın (hanım; Örnek: gelin, kayın valide vs.) varsa o evin düzeni kökten bozulur.

• Nabêjin kê kir; dibêjin kê got. – Kim yaptı demezler, kim söyledi derler.

• Nan û pivaz hebe nexwesi çavresiye. – Ekmek ve soğan olursa hastalık çekememezliktir.

• Nanê xwe bide nanpêja, bila nanekî te zêde biçe. – Bir ekmeğin fazla gitse de, ekmeğini usta ekmek pişiricisine ver.

• Navê gur derketiye; rovi dinya xera kir. – Kurdun adı çıkmış; tilki dünyayı yıktı.

• Ne dujminê xeraba bin; dujminê xerabiyê bin. – Kötülerin düşmanı değil kötülüğün düşmanı olun.

• Ne fene, ev çi dar û bene? – Tuzak değilse, bu ne değnek ve iptir?

• Ne sar li te tê, ne germ li te tê. – Sana da ne soğuk yarıyor, ne sıcak.

• Ne xwar ne da hevala, geni kir avêt newala. – Ne yedi ne arkadaşlara verdi, kokuttu vadilere attı.

• Nıvışta bê tışt, xwedyê xwe kust. – Ücretsiz muska sahibini öldürdü.

• Nızanın,dor dakavi bar kudo. – Sopa kimin önüne düşer, bilinmez.

• Pısık ne lı male mışk Evdırrehman’e. – Kedi evde olmayınca fare Abdurrahman kesilir.

• Pısıké malé, lı kuçıka malé natırse. – Evin kedisi, evin köpeğinden korkmaz.

• Pivaz, çı sor çı sipi. – Soğan, ha kırmızı ha beyaz.

• Pîrê bawer ne dıkır mér bıke, mér kır ija mal xeşytek düxazı – Nine inanmıyordu evlenmeye, evlendi şimdi de çocuk istiyor.

• Qantir nazê xwê sin nayê. – Katır doğurmaz, tuz yeşermez.

• Qedrê gulê çi zane; kelbes divê kerê res. – Gülün değerini ne bilir; devedikeni ister kara eşek.

• Qenciya herî mezin zanîn e. – En büyük iylilik bilgidir.

• Qûna wê qûna mirişkêye hêkê qaza dike. – Tavuktur ama kaz yumurtası yumurtluyor.

• Qûsî naxwe avrîya mesî.- Kaplumbağa balığın artığını yemez.

• Reng rengin, sor bi dengin. – Renk renktir, kırmızı ünlüdür.

• Rengan tevde di heman lezê de dihatin lewitandin. Yekamînî dane rengê spî. – Bütün renkler aynı hızda kirleniyordu. Birinciliği beyaza verdiler.

• Rêya dirêj bi gavên biçûk dest pê dike. – Uzun yol küçük adımlarla başlar.

• Rêzê êş li mal néye payîn. – Değirmen sırası evde beklenmez.

• Roja xweş bi serîda xweşe. – Güzel gün gün başlarken güzeldir.

• Rovi ne di çu kulêr, hejik jî tirîya xweve kir. – Tilki zaten deliğine zor giriyordu bir de kuyruğuna çalılık bağladı.

• Rûyê reş ne hewci teniyêye. – Kara yüze is gerekmez.

• Rohn dıkım nan deré, tir dıkım dan deré -Ayran çorbasını(mehir)sulu yaptığım zaman ekmek gider,az sulu yaptığım zaman içindeki buğday (dan) gider.

• Rıh dıbe bost düjmün nabe dost- Sakal bir karış kadar uzar, ama düşman dost olmaz.

• Serê çûka qali çenabê. – Kuş kafasından kavurma olmaz.

• Sê wêne dost hene: Nano, gano, cano. – Üç türlü dost vardir: yiyici, irz düsmani, candan dost.

• Séwa halméke,mekeve bin qalméke. – Bir parça lokma için düşme.

• Siware xalke tum payayı. – Başkasının atına binen hep yayadır.

• Simbêl bi pisika ji heye. – Bıyıkk kedide de vardır.

• Seb û sekir çûn Diyarbekir, sekir rûnist deng nekir, seb rabû pesnê xwe kir. – Sap ile şeker Diyarbakir’a gittiler, şeker sustu oturdu, sap kalktı kendini övdü.

• Şahdê rovi terya wiye. – Tilkinin tanığı kuyruğudur.

• Şam dura ma mişar jî dura. – Hadi Şam uzak, hendek te mi uzak

• Şam şekira welat şêrintira. – Şam şekerdir ama vatan daha tatlıdır.

• Şerê sıbé ji xêra êvarê çêtire. – Sabahın kavgası akşamın hayrından iyidir.

• Şerm, şerefa jina ye.- Haya, kadının şerefidir.

• Şér dımre navéwi, çélek dımre postéwi dımine.- Aslan ölünce adı, inek ölünce postu kalır.

• Şêr şêre. çi jıne çi mêre.- Aslan aslandır, dişisi erkeği fark etmez.

• Şeva reş keleha mêraye. – Kara gece yiğidin kalesidir..

• Şûşa dıl ku şkest nacebıre. – Gönül camı bir kırılırsa artık birbirine yapışmaz.

• Şıkefta sed pez heryê wê sed û yek pez ji heryê. – Yüz koyunun sığdığı yere yüzbir koyun da sığar.

• Şûr kalanê xwe nabıre. – Kılıç kınını kesmez.

• Ta bi ta dibe rih. – Kil be kil sakal olur.

• Taji bi zorê nare nêçirê. – Tazı zorla ava gitmez.

• Te cat,Xudé ra murat. – Senden çaba, Allahtan murat.

• Teyrê ku gost dixwun nikilxwarin. – Et yiyen kartallar eğri gagalı olur.

• Tıfkırıne bake bake gotiye ruyem ava bahre şil nabe tıf te şıl be – Tükürmüşler kurbağaya kurbağa demiş: Benim yüzüm denizden ıslanmıyor, tükürüğünden ıslanacak.

• Timayi birakuje. – Tamah, kardeş öldürendir.

• Tışte belaş weke laş. – Beleş, leş gibidir.

• Tırs ne kêmasî ye, netirsîn zêdehi ye. – Korku eksiklik değildir, korkmamak fazlalıktır.

• Tırsa gur ji baranê heba wê ji xwere kulavek çêkra. – Kurdun yağmurdan korkusu olsaydı kendine bir aba yapardı.

• Tu bi hiriba tê li nav keri ba. – Yapağılı olsaydın sürü arasında olurdun.

• Tu cehnemê nebini buhust bi te xwes nabe. – Cehennemi görmezsen cennet sana tatlı olmaz.

• Tu çi têxi kewarê wê ew bê xwarê. – Dolaba ne koyarsan onu alırsın.

• Tû paz ne dîtîya ma pişkul jî ne dîtîya. – Hadi sürüyü görmedin, boklarını da mı görmedin.

• Tû Meriyi Tû İnsani. – Sen Adamsın, sen insansın.

• War ew ware lê bihar ne ew bihare. – Yer aynı yer ama bahar aynı bahar değildir.

• Wek tirya kere; ne kin dibin ne direj. – Eşeğin kuyruğu gibi, ne uzuyor ne kısalıyor.

• Wê ev hevira hin gelek avê hiline. – Bu hamur daha çok su kaldırır.

• Xeber çekê jinêye. – Kızarak ve bağırarak laf söylemek kadının silahıdır.

• Xem neke kes nîzane, tu dî navxweda çî dîbeşérî. – Merak etme, kimse bilemez içinde ne gizlediğini.

• Xeta xwar ji gayê pire. – Eğri çizgi yaşlı öküzdendir.

• Xilt çiqas axê bikole bi serê xwe dadike. – Köstebek ne kadar toprağı kazarsa başına döker.

• Xezalê baztir nîne, jî nesîbê xwe pêda na xwê. – Ceylandan daha atiği yoktur ancak o bile nasibinden öteye geçemez.

• Xudé hebe,kes tunebe. – Allah olsun, kimse olmasın.

• Xudé noka dıde evé bé dıdan. – Allah nohutu dişsize verir.

• Xudê ji yekire xera bike diranê wi di pelûlê de diskê. – Allah birisinin işini bozarsa dişi sütlaçta kırılır.

• Xwedîye fıse xwe dihise. – Osuruğun kokusunu ilk yapan duyar.*

• Xwediye xêra, dibe rebené-evdalé ber dera. – Hayır sahibi, kapı önü garibanına döner.

• Xwestek û kodik bi sûnde? – Dilencilik ve utangaçlık olmaz.

• Xweş dibe cihe xençera, xweş nabê cihe xebera. – Hançer yarası bile iyileşir ama gönül yarası iyileşmez.

• Ya herro,ya merro. – Ya gidersin, ya ölürsün.

• Ya nare as, ya ji dire asvan dikuje. – Ya değirmene gitmiyor ya da gidip değirmenciyi öldürüyor.

• Yarê diya mi yek ba minê bi dendikê bihiva bi xwedi bikra. – Anamın dostu bir tane olsaydı onu bademiçiyle beslerdim.

• Yêk ku nefsa xwe islah nekiriye, nikare yekî din islah bike. – Nefsini ıslah etmeyen, başkasını ıslah edemez.

• Yek ta nabe, du ta tê ranabe. – Bir iplik olmuyor, iki iplik geçmiyor.

• Zıkê zaroka kirve lê zimanê wan nagere. – Çocuklarin karınları söz doludur ama dilleri dönmez.

• Zılam kahnîya pîrek birka, go birk şikestî bê av xwe têda na girê. – Erkek bir kaynaksa kadın bir havuzdur, havuz çatlaksa kaynaktan gelen su birikmez.

• Zimanê dirêj darkukê serê xwedyê xwe ye. – Uzun dil sahibinin başına agaçkakandır.

• Zor gêzerê radıke. – Zor, havucu kökünden çıkarır.

• Zıkê xwe hî neke dı nana bejna xwe hî dı fistana e ser te be salu zamana – Karnını 2 ekmeğe alıştırma endamını 2 fistana alıştırma elbet bir gün yokluğunu da görürsün.